Co roku rodzą się nowe słowa i stare umierają; słowo roku w Holandii
W języku holenderskim ilość słów jest nieskończona ponieważ słowa można łączyć w nieskończoną ilość kombinacji. Co roku powstają nowe słowa których jeszcze nie było. Są odbiciem ducha minionego roku.
Co roku Holendrzy wybierają Nowe Słowo Roku. Język żyje wydarzeniami i sprawami dnia codziennego.
Słowa roku 2022
- Klimaatklever - dla określenia klimatycznych aktywistów którzy przyklejali dłonie do słynnych obrazów w muzeach w proteście klimatycznym.
- Zevenvinker - ktoś, kto może odhaczyć siedem haczyków na wyimaginowanej liście (mężczyzna, biały, hetero, wykształcenie wyższe, zamożni lub dobrze wykształceni holenderscy rodzice) dającej automatycznie przywileje społeczne.
- Energietoerisme - zimowe podróżowanie do ciepłego kraju, aby uciec przed wysokimi cenami energii we własnym kraju.
Słowa pandemii 2021
Nadal nowe słowa roku 2021 dominuje pandemia Covid-19. Poniżej top 3 roku 2021:
- Wappie - nazwa osoby, która ma alternatywny pogląd na fakty, na przykład jeśli chodzi o politykę w czasach pandemii Covid19.
- Snottebellenprotocol - protokół określający, jakie objawy przeziębienia (w dobie pandemii) zwalniają dzieci ze szkoły.
- Pandemoe - zmęczony (moe) pandemią; przytłaczający stan umysłu, po prawie dwóch latach Copvid i testów korony.
Popularnymi nowymi słowami 2021 r. były także: prikspijt (żal, że się zaszczepił), woonprotest (protest przeciwko kryzysowi na rynku mieszkaniowym) oraz wappiegeluid (wprowadzająca w błąd opinia, która nie jest oparta na faktach lub ogólnie przyjętych spostrzeżeniach naukowych dotyczących kwestii społecznej, politycznej itp., np. wyznawców teorii spiskowych).
700 nowych słów z okresu pandemii 2020
W ciągu marca i kwietnia 2020 roku powstało w języku holenderskim ok. 700 słów związanych z pandemią koronawirusa i jej konsekwencjami. Ponad 90% tych wyrazów złożonych jest składanką innych słów. Garść przykładów z kwietnia 2020: coronabuikje i coronakilo - nowe słowa nawiązujące do przymusowego siedzeniu w domu i przybywaniu na wadze. Coronakapsel - bezładne fryzury z powodu wielotygodniowego zamknięcia fryzjerów. Aardbeien-drive-trough, aspergen-drive-trough - sprzedaż truskawek, szparagów itp. w samochodzie. Anderhalvemetersamenleving, anderhalvemeterregles i anderhalvemeteren - społeczeństwo na dystansie 1,5 metra. Quarantinderen - Tinder w kwarantannie. Coronazi - fanatyczni strażnicy restrykcji koronywirusa. Niesschaamte, wandelschaamte, buitenschaamte - zawstydzenie przy kichaniu lub spacerze na zewnątrz. Coronials - generacja urodzona w 2020 r. Coronomie - ekonomia w czasie zarazy. W grudniu 2020 Słownik Van Dale opublikował ostateczną listę na rok 2020.
Słowa roku pandemii 2020
- anderhalvemetersamenleving (półtorametrowe społeczeństwo) społeczeństwo zorganizowane w taki sposób, że obywatele w miejscach publicznych i miejscach publicznie dostępnych mogą zachować odległość co najmniej półtora metra od innych.
- fabeltjesfuik (bajkowa pułapka) - zjawisko polegające na tym, że zainteresowani spiskami użytkownicy mediów społecznościowych otrzymują coraz więcej komunikatów o spiskach, w wyniku czego stopniowo zaczynają w nie wierzyć.
- viruswappie (wirusowy świrus) obelżywe słowo dla bagatelizujących wirusa korony oraz pandemii korony lub próbujących rozpowszechnić alternatywną prawdę na jej temat, szczególnie dla kogoś, kto ma dziwne przekonania na temat wirusa i na przykład podejrzewa, że pandemia wirusa jest częścią spisku.
W nieirlandzkojęzycznej części Belgii słowem roku zostało knuffelcontact (przytulny kontakt) - osoba spoza członków rodziny z którą możesz mieć bliski (fizyczny) kontakt podczas kryzysu koronowego.
Najpopularniejsze nowe słowa 2019 roku
- Boomer - skrót od angielskiego "baby boomer", osoba w podeszłym wieku, ze staromodnymi lub konserwatywnymi poglądami. Ich wypowiedzi kwitowane są "OK boomer".
- Klimaatspijbelaar - uczeń, który wagaruje, aby zwrócić uwagę polityków na zmiany klimatu.
- Klimaatdrammer - niesympatyczna osoba, która nalega na potrzebę drakońskich (w oczach krytyków) norm klimatycznych.
Klimat wyraźnie dominował w Holandii tego roku. Także młodych coraz bardziej irytują gatki staruszków jak to "kiedyś było lepiej i do czego to wszystko prowadzi!?"
Najpopularniejszym słowem Flamandczyków było winkelhieren - robić zakupy tutaj, (winkel=sklep, hier=tu) czyli robić zakupy lokalnie, w okolicy domu.
Top 3 nowych słów 2018
- Blokkeerfries - osoba która w Fryzji brałą udział w blokadzie przeciwników tradycyjnych obchodów Mikołaja.
- Yogasnuiver - osoba która dba o zdrowy styl życia, ale czasami na imprezkach napycha się extasy i kokainą.
- Mangomoment - miły moment rozmowy z kimś który przeżywa ciężko chory pacjent.
Słowo roku 2017
- Appongeluk - wypadek spowodowany nieuwagą w ruchu drogowym podczas "appen" z Whatsappa.
- Fipronilei - jajko zanieczyszczone pestycydami.
- Regenboogtaal - język gender-neutralny, czyli zwracanie się do osoby bez użycia rodzaju męskiego lub żeńskiego.
- Fidgetspinner - popularna zabawka w 2017; bączek na palec
- Tuintegeltaks - podatek który miałby płacić właściciel ogródka pokrytego płytami przez co deszczówka nie ma gdzie wsiąkać
- Rolkoffertoerisme - turystyka Airbnb, gdzie turysta maszeruje przez miasto z walizką na kółkach do prywatnie wynajmowanego mieszkania/pokoju
Najpopularniejsze słowa roku 2016
- Treitervlogger - nękający ludzi swoimi filmikami vlogger z napastliwym zachowaniem.
- Pokémonterreur - uciążliwości powodowane przez fanatyków gry Pokémon Go.
- Trumpisme - awersja do politycznego establishmentu wzorem Donalda Trumpa.
- Brexodus - masowa ucieczka firm i osób z UK z powodu Brexit.
- Landarrest - zakaz opuszczania kraju w wypadku radykalnych islamistów.
- Mediaweigeraar - obywatel nie ufający oficjalnym mediom.
- Plascontract, także zelfzorgarrangement lub plasregime - umowa dyrekcji z mieszkańcami domu opieki nt. limitu chodzenia do ubikacji, obowiązek siusiania maksymalnie 3x dziennie w domach starców.
- Seniorenpardon - zwolnienie seniorów z obowiązku poszukania pracy.
- Sjoemelzaad - nasienie, sperma niewiadomego pochodzenia w banku spermy.
- Thuisterrorist - członek rodziny terroryzujący otoczenie.
- Onwaarneming - halucynacja, doświadczenie które naprawdę nie zaistniało, np. islamizacja Europy.
- Loedermoeder - matka zaniedbująca dzieci, czyli butelka proseco i smartfon są ważniejsze od dzieci.
- Twijfeltrucker - kierowcy tirów wątpiący czy przejechać most Merwedebrug na A27 przy Gorinchem.
Wiele słów z tych list wymagałoby szerszego objaśnienia aby je należycie zrozumieć, ponieważ nie zawsze funkcjonują ich odpowiedniki w języku polskim. Kto te słowa i ich znaczenie dobrze zna jest nieźle zintegrowany w Holandii.
Nowe słowa minionych lat
2015
1. Sjoemelsoftware - manipulowane oprogramowanie; od samochodów Volkswagena.
2. Poortjesspringer - przeskakiwacz bramek; osoba omijająca w ten sposób opłatę komunikacji publicznej na stacji kolejowej.
3. Je suis ... - od zamachu na paryski Charlie Hebdo.
W kategorii języka młodzieży wygrało słowo: Tinderellasyndroom - syndrom Tindera; od apki randkowej "Tinder" która przeniosła prawdziwe życie do wirtualnego świata.
2014
1. Dagobertducktaks - podatek Dagoberta Ducka (rysunkowego symbolu bogacza); zwiększonego podatku dla bogatych.
2. Moestuinsocialisme - propagowanie socjalistycznej samodzielności, samowystarczalności ogródka działkowego.
3. Stemfie - zdjęcie robiona w kabinie wyborczej
2013
- Selfie
2011
- Weigerambtenaar (urzędnik stanu cywilnego odmawiający udzielenia ślubu parze homoseksualnej)
- Arabische lente (arabska wiosna)
- Plaszak (torebka do sikania - pomysł kolei jako ekwiwalent braku toalet w pociągach)
- App (aplikacje do smartfonów i tabletów)
- Casinopensioen (emerytura "jak z kasyna", czyli jej wielkość zależna od sytuacji ekonomicznej w danym momencie)
- Bedrijfspoedel (przewodniczący opozycji jako "piesek na smyczy" premiera)
- Eurocrisis (kryzys europejski)
- Occupy (bunt oburzonych)
- Wordfeud (nazwa popularnej gry smartfonowej)
- Schuldencrisis (kryzys długów)
Najpopularniejszym słowem 2011 roku w USA było słowo "pragmatic" a w Niemczech "Stresstest" i "Merkozy".
2010
- Twitter (od twitter.com)
- Dreigtweet - wiadomość z pogróżkami na Twitterze
- Pingen - wysyłanie wiadomości z telefonu BlackBerry przez internet.
- Ontwitteren - "od-Twitterować się", czyli skasować konto na twitter.com
2009
- Twitteren (wstawiać wiadomości na Twitter.com).
- Ontvrienden („od-przyjaźnić się” czyli skasować swoich wirtualnych znajomych z Facebook, Hyves lub Nasza Klasa, 2009).
2008
- Swaffelen (pukanie męskim członkiem o dowolny obiekt w celu podniecenia).
2007
- Sonjabakkeren (czasownik od Sonja Bakker - twórczyni nowej diety).
- Comadrinken (zapić się do nieprzytomności).
- Wiiën (grać na konsoli Wii).
2006
- Bokitoproof (Bokito-odporne - goryl Bokito z rotterdamskiego Zoo wydostał się z klatki i napadł kobietę),
- Ayaan (popularna czarna parlamentarzystka opuszcza Holandię po odebraniu jej obywatelstwa).
2005
- Tsunami (katastrofa w Indonezji).
- Troetelmarokkaan (Marokańczyk-maskotka polityków, np. Ali B).
2004
- Haiduc (od popularnego przeboju Dragostea din tei).
- Kutmarokkaan ("pieprzony Marokańczyk").
2003
- Gamen (czasownik od słowa game czyli grac w grę komputerową).
2002
- Googelen (guglować).
2001
- Babyboomers (pokolenie wyżu demograficznego z lat pięćdziesiątych, chodzi głównie o facetów „z kasą”, decydentów).
2000
- Montignaccen (nazwa diety Francuza Montignaca - szalenie popularna pod koniec XX wieku w Holandii).
[Aktualizacja od 2011 r.]