Cztery pory roku z holenderskiego polderu
Zbyt pospolite aby na nie zwracać uwagę, ale jak się lepiej przyjrzymy... Garść mniej znanych ciekawostek o pospolitych "chwastach" dość typowych dla Holandii. Miłośników flory zapraszam także do najbardziej trywialnego atlasu roślin.
Poniżej nasze 12 miesięcy roku w pospolitych roślinkach Europy i w szczególności Holandii. Codzienne kwiaty z niecodziennymi właściwościami, których nazwy warto znać, mieszkając w tym kraju.
Styczeń - januari
Śnieżyczka przebiśnieg (sneeuwklokje) - powszechne w tym kraju małe roślinki cebulkowe. Kiedyś do Holandii sprowadzone z południa Europy. Białe dzwoneczki kwitną w Holandii powszechnie, głównie w ogrodach gdzie są w styczniu pierwszymi kwitnącymi kwiatkami w ogródkach wokół domu.
Luty - februari
Krokusy (crocus) w wielu odmianach i kolorach, kwitną na holenderskich łąkach i trawnikach w miastach i parkach już od końca stycznia i w lutym. Po holendersku krokus nazywa się tak samo jak po polsku bo nazwa pochodzi z Bliskiego Wschodu gdzie po hebrajsku zwie się karkom a po arabsku kurkum (kurkuma) co znaczy także szafran - żółta przyprawa z pręcików krokusa. Krokusy trafiły do Holandii, podobnie jak tulipany z Konstantynopola (Istambuł).
Marzec - maart
Stokrotka jest mistrzem przeżycia i nie poddaje się nawet kosiarkom. Podobnie jak mlecz obsypuje obficie holenderskie łąki i trawniki w miastach od marca. Kwitnie niemal cały rok. Po łacinie zwie się dosłownie "wieloletnia piękność" a po holendersku madeliefje - jako symbol dziewictwa Maryi. W łagodnym klimacie Holandii stokrotka potrafi kwitnąć praktycznie cały rok.
Forsycja (ned.: forsythia lub także chińskie dzwoneczki - bo pochodzi z Azji) jest pospolitym krzewem ozdobnym rosnącym w ogrodach jak i dziko niemal w całej Europie. Kwitnie wczesną wiosną i dla meteorologów jest miernikiem początku wiosny. Na regularnie robionych zdjęciach satelitarnych widać wczesną wiosną proces wypierania zimy przez "zażółcanie" Europy forsycją. Żółć rozlewa się po Zachodniej Europie od południa na północ.
Generalnie wiosna to żółty kolor kwiatów
Kwiecień - april
Narcyz (ned.: narcis) rośnie najchętniej dziko. Pozostawiony swemu losowi dziczeje, staje się ładniejszy i żółciejszy - nie wiedzieć czemu pod francuską nazwą żonkil (fr.: jonquille). W mitologii greckiej narcyz był młodzieńcem niezwykłej urody w którym kochały się wszystkie nimfy. Miał żyć tak długo póki nie zobaczy własnego odbicia w lustrze.
Polna niezapominajka czyli vergeet-mij-nietje w kwietniu. Nikt nie wie skąd ma tą nazwę, i to w wielu językach tą samą. Jedna legenda mówi, że rycerz w ciężkiej zbroi wpadł do wody i topiąc się rzucił bukiecik swojej ukochanej wołając "nie zapomnij mnie!" a inna, że gdy Bóg nadawał kwiatkom nazwę o tym kwiatku zapomniał.
Konwalia po holendersku lelietje-van-dalen (lilia z doliny) zwana bywa także majowym dzwoneczkiem; jest w Szwajcarii, Belgii i Francji szalenie popularnym kwiatkiem dawanym dziewczynom na 1-go Maja, mającym przynosić szczęście, szczególnie gdy ma 13 dzwoneczków.
Tulipan jest symbolem Holandii i zwie się tulp. Nazwa pochodzi od nakrycia głowy tureckiego sułtana (skąd kwiat pochodzi): turban. Niezliczone są rodzaje tulipanów hodowanych w Holandii. Oficjalnie zarejestrowanych jest 8 tys. gatunków z 400 krajowych hodowli, choć... czarny tulipan nadal nie istnieje, choć prawie... Nowe rodzaje otrzymuje się przez mutacje, krzyżówki i zarażanie wirusami. Holandia produkuje ok. 2 mld tulipanów z czego prawie wszystkie idą na eksport. Przeczytaj dalej wszystko o tulipanach >>>
Rzepak to obok uprawianego dla oleju jest w licznych odmianach także pospolitym chwastem rosnący wiosną przy drogach i na łąkach w Holandii pod nazwą raapzaad lub koolzaad z którego produkuje się olej rzepakowy - w Holandii jako jeden ze składników slaolie. Współcześnie rzepak jest głównie uprawiany dla oleju jako BIO-dodatku do paliwa; biodiesel i benzyna. Jest także cenny dla pszczółek do produkcji tańszego miodu. W kwietniu i maju wiele regionów Europy żółci się od upraw rzepaku.
Mlecz czyli koński kwiatek; paardenbloem, jest przez swą powszechność może najbardziej niedocenianym kwiatkiem świata. Rośnie wszędzie, zawsze i w każdych warunkach. Z jego gotowanego mlecznego soku można robić syrop o smaku miodowym lub wino. Młode listki są jadalne i świetnie nadają się do sałatki (jako molsla). Rosja i III Rzesza próbowali z tego mleczka (lateks) produkować kauczuk, co jest możliwe i nadal w fazie eksperymentów.
Maj - mei
Żarnowiec miotlasty, po holendersku brem wygląda jak miotła i kwitnie długo wiosną na żółto. Jest niemal bezlistny. Dawniej robiono z niego rzeczywiście miotły lub sznury. Bardzo pospolity krzak rosnący w całej Zachodniej Europie z łagodniejszym klimatem i barwiący kraj w kwietniu-maju na żółto.
Mak jako kwiat nazywa się po holendersku klaproos lub papaver. W maju powszechny na łąkach i przy drogach Holandii. Jego nasienie to maanzaad (księżycowe nasienie) używany w Holandii jako posypka na pieczywo. Mak zawierają opiaty; opium, morfinę i heroinę. Dawniej wierzono, że maki wyrastają w miejscach poległych żołnierzy czerpiąc swój kolor z krwi. Tym tłumaczono często kwitnące maki na polach bitew. Czerwony mak jest w Brytyjskiej Wspólnocie Narodów symbolem I wojny światowej i ofiar poległych na flamandzkich polach. Im bardziej na południe Europy, tym maki są czerwieńsze.
Czerwiec - juni
Kaczeniec to jeden z wielu podgatunków jaskra, w Holandii pod nazwą boterbloem (kwiat maślany). Nazwę zawdzięcza kolorowi masła choć akurat te rośliny krowy omijają z powodu jej złego smaku i nawet trującego działania. Kwiatek kwitnie powszechnie od kwietnia do lata na holenderskich podmokłych łąkach. Starożytni Grecy używali kaczeńce do farbowania materiałów na zielono.
Ziemniak czyli aardappel (dosłownie ziemne jabłko) należy do najpowszechniejszych i najważniejszych roślin w Europie choć na ich kwiaty nie zwracamy uwagi. Większość patrząc na zdjęcie bez podpisu nie potrafi powiedzieć co to za kwiat. Z kwiatu ziemniaka powstaje trujący owoc. Ziemniak należy do tej samej rodziny amerykańskich egzotów co pomidor, papryka i tytoń. Od lat Chile i Peru kłócą się z którego z tych dwóch ziemniak pochodzi. Pruski król Fryderyk II Wielki jest w naszej części Europy "królem ziemniaka" ponieważ wydał przymus uprawy ziemniaka w 1756 r. aby walczyć z panującym głodem. Ziemniak miał wielki wpływ na rozwój Europy. Zbiór ziemniaków wymagał wszystkich rąk do pracy, czemu zawdzięczamy wprowadzenie ferii jesiennych.
Latem kwitną malwy (stokroos) awana tu także chłopską różą. Ta dwuletnia roślina pochodzi z Turcji i jest niezwykle ozdobna pod murem domu, choć kwitnie tylko w drugim roku.
Hortensia (w obu językach ta sama nazwa) jest bardzo narażona na mody. Potrafiła stać w każdym ogródku w XX wieku aż straciła wielbicieli. Obecnie jest bez liku wariantów tego krzewu i stoi w wielu ogródkach.
Wrzesień - september
Jeżyna czyli bram rośnie w Holandii powszechnie w lasach, przy polnych drogach i ugorach. Owoce dojrzewają od lata do późnej jesieni. W niektórych regionach Polski znana pod nazwą ostrężyna. Holendrzy ich z reguły nie jedzą, chyba, że kupią w sklepie. Jeżyna to już ostatni dziki owoc występujący w Holandii powszechnie. To już chyba ostatni "dziki" owoc nie zmodyfikowany przez człowieka, do jedzenia za darmo, posiadający moc smaku i jest także bombą witamin. Natomiast według polskiej wersji Wikipedii jest także cudownym środkiem na wszelkie dolegliwości: do okładów na wypryski i liszaje, moczopędna, leczy przewód pokarmowy, ma właściwości uspokajające, leczy zaburzenia nerwowe występujące w okresie przekwitania u kobiet, dobra na przeziębienie i anginę, krwawą biegunkę, anemię, w kąpieli działa ogólnie wzmacniająco o oczyszczająco na skórę, dobra na zapalenia pęcherza i nerek, czerwonki, biegunki oraz... zbyt wczesnej ejakulacji, zaburzeń wzwodu członka u mężczyzn i oziębłości płciowej u kobiet.
Październik - oktober
Kasztan jadalny, po holendersku tamme kastanje jest pięknym drzewem potrafiącym osiągnąć imponujące rozmiary. Drzewo powszechne w łagodnym klimacie Holandii a jego kolczaste owoce są chętnie zbierane do konsumpcji. Rośnie w parkach i lasach. Wszystko o jadalnych kasztanach >>>
Listopad - november
Grzyby czyli paddestoelen (dosłownie krzesła ropuch) rosną w Holandii obficie, dzięki łagodnemu klimatowi niemal cały rok i dosłownie wszędzie. Prawdziwki, podgrzybki, koźlaki i muchomory znajdziesz w lesie ale równie dobrze w miejskim parku, na poboczu drogi lub we własnym ogródku. Na jesieni, od września a nawet do grudnia, występują najobficiej. Holendrzy nie zbierają dziko rosnących grzybów.
Grudzień - december
Skimmia jest krzewem ozdobnym z Japonii który w holenderskim klimacie kwitnie bujnie w grudniu po czym powstają pęki czerwonych ozdobnych jagód. W Holandii, która ma klimat podobny do Japonii, dobrze się czuje wiele roślin które nie są odporne na temperatury poniżej -10°C.
Przeczytaj także tematy powiązane:
- Atlas miejskich roślin chodnikowych
- Holenderskie ptaki I oraz Holenderskie ptaki II
- Śpiewające ptaki Holandii
- Słowniczek holenderskich drzew
- Parki narodowe Holandii
- Bukowa puszcza pod Brukselą
- Żubry i polskie koniki mają się dobrze w Holandii