Nasza krótkowzroczność niszczy historyczną architekturę
Próbowano już zburzyć Pałac Kultury w Warszawie. Gdy budowla dożywa wieku człowieka (60 lat) - nowa generacja jej nie respektuje. Burzyć! Dopiero stuletnia architektura otrzymuje status zabytku. Ale nie każdej budowli udaję się do tego momentu przeżyć.
Najładniejsze dworce kolejowe Holandii, które przetrwały modernizację
Monumentalne dworce kolejowe i muzea narodowe były ulubionymi i prestiżowymi projektami dziewiętnastowiecznej burżuazji. Epoka lokomotywy parowej i żelaznej kolei otwierała świat zamożnym mieszczanom. Dworzec kolejowy był pałacowymi wrotami dla orientalnych podróży; od Londynu po Petersburg i Istambuł.
Najbardziej znanym dworcem kolejowym Holandii jest oczywiście "Amsterdam Centraal". Fasada jest bez wątpienia jednym z najbardziej imponujących elementów holenderskiej architektury.
Amsterdamski dworzec zaprojektował Pierre Cuypers - najsłynniejszy architekt Holandii końca XIX wieku. Dworzec Amsterdam CS (Centralna Stacja) został zbudowany w latach 1881–1889, kilka lat po wybudowaniu Rijksmuseum (Muzeum Narodowe) - także projektu Cuypersa.
W Hadze stary dworzec z 1843 roku zachował się pod nazwą Den Haag HS, choć nie jest już dworcem głównym który jest nowoczesną budowlą nieco bliżej centrum miasta. Starą królewską poczekalnię z Hagi przeniesiono do fantastycznego muzeum kolejnictwa (Spoorwegmuseum) w Utrechcie.
Stacja Haarlem została zbudowana w latach 1906–1908 i jest to jedyna holenderska stacja w Jugendstil (secesja) i zawiera piękne detale, które mogą nieco wstrzymać współczesnego podróżnika.
Groningen posiada najładniejszy dworzec kolejowy z 1896 roku i szczyci się najpiękniejszą halą dworcową Holandii. W latach sześćdziesiątych ten cudowny dworzec został wyposażony w obniżony sufit, co było niezrozumiałym aktem przestępczego wandalizmu. Na szczęście pierwotny stan przywrócono w 1999 roku.
Przykładem jednej z najpiękniejszych stacji kolejowych w Europie jest Antwerpia Centralna - która przez swą spektakularną architekturę z końca XIX w. mieni się Kolejową Katedrą. Mimo to w połowie XX wieku groziła jej rozbiórka a w roku 1985 z powodu podupadłego stanu tą stację zamknięto. Późniejsza decyzja o renowacji przywróciła jej świetność w 1998 r.
Tymczasowość mody jest wandalizmem krótkowzroczności
W latach 1960-1980 przelała się przez Holandię (i nie tylko) olbrzymia fala modernizacji w budownictwie. Piękne dworce i kościoły budowane w duchu "fin de siècle" na przełomie XIX i XX wieku uznano za brzydkie i niemodne. Szczególnie dworce kolejowe - te pałace dziewiętnastowiecznych podróżników nie odpowiadały wyobrażeniom nowoczesności. Były za młode, liczyła zaledwie 80 lat. Fala ogromnej, zwykle zupełnie niepotrzebnej dewastacji zdziesiątkowała monumentalne budowle dworcowe w latach 60. XX wieku w kontekście "modernizacji". W miejsce neogotyckich, secesyjnych i romantycznych budowli powstały w latach siedemdziesiątych modernistyczne "pudła" dworcowe których żywot był z reguły krótki i kolejna generacja końca XX wieku te pudła dworcowe zamienia obecnie na kolejne mody architektoniczne, jak np. dworzec w Rotterdamie czy Utrechcie.
- PS.: Nasza krótkowzroczność niszczy nie tylko historyczną architekturę ale często i całą naszą historię. Z reguły historyczne fakty z niedalekiej przeszłości - właśnie tej sprzed 50-80 lat - bywa tuszowana, przemilczana lub wręcz fałszowana. Dopiero dystans co najmniej 100-letni daje bardziej obiektywne spojrzenie na historię.
Przeczytaj także: