Amsterdamskie kamienice
Wiele holenderskich kamienic, szczególnie w Amsterdamie jest wąskich i wielokondygnacyjnych. Powodem były wysokie podatki pobierane od szerokości parceli. Zresztą podatki były powodem czemu w całej Europie domy kupców były wąskie i wysokie.
Dlaczego Amsterdamskie kamienice są takie jakie są?
Typowa kamienica składa się kolejno, od dołu z:
- Suteryny (nieco pod poziomem ulicy).
- Bel-etage czyli głównego piętra z drzwiami frontowymi, po schodkach, z salonem.
- wysoki Bel-etage mógł zawierać jeszcze półpięterko: entresol (antresola).
- kondygnacja sypialń.
- Strych czyli zolder.
- na samym czubku vliering, czyli rupieciarnia, ostatnia, najwęższa część strychu.
Natura dyktowała warunki
W zeszłych wiekach nie było wiele zabezpieczeń przeciwpowodziowych, więc Amsterdam mogła zalewać woda, podobnie jak to się dzisiaj jeszcze dzieje z Wenecją. Dlatego też wysoki reprezentacyjny salon znajduje się wyżej, na półpiętrze (bel-etage). Pamiętać należy, że te kamienice w sercu miasta nazywało się pałacami i takimi one były, pełne przepychu zbudowane za fortuny z handlu międzynarodowego.
Parcela budowlana
W Amsterdamie parcele budowlane były wąskie, tak aby każdy dom (kamienica) mógł stać przy ulicy. Standardowa parcela budowlana miała 26 stóp (7,35 m - amsterdamska stopa wynosiła 28,13 cm). „Podwójny dom” budowany był na dwóch standardowych działkach. Kamienica podwójna (szerokości 50-60 stóp, 14-16 m) jest stosunkowo rzadka: większość domów to były „domy pojedyncze” (25-30 stóp, 7-8 m). Standardowy dom nad kanałem w Amsterdamie ma trzy osie okien, podczas gdy dom podwójny ma pięć osi okien, dzięki czemu wejście można umieścić symetrycznie, pośrodku. Należy jednak zaznaczyć, że już podczas licytacji działek budowlanych w XVII wieku dochodziło do wymiany i przebudowy gruntów, co oznacza, że istnieje wiele wyjątków od normy. Wiele amsterdamskich kamienic, pochodzących głównie z XVII wieku, podwyższono i zmodernizowano wiek później.
- Tego typu kamienice zobaczyć możemy m.in. także w Nowym Jorku i w częściowo rekonstruowanym Gdańsku.
Dlaczego kamienice stoją krzywo?
Pierwszym z powodów jest fakt, że Amsterdam był pierwotnie grzęzawiskiem i wszystkie domy budowane były na fundamencie z dębowych pali, które przez ostatnie 400 lat czasami osiadają. Po drugie, dawniej domy były drewniane i często budowane "z pochyłem". Później władze miasta, ze względu na pożary, zmuszały do budowy z cegły, ale cegła byłą droga, więć często tylko fasada byłą ceglana co tym łatwiej przechylała dom do ulicy. Ten przechył ma jeszcze jedną zaletę, że łatwiej było wciągać po linie meble na wyższe piętra, gdyż schody były zbyt wąskie.
Schodowa fasada
Większość typowych holenderskich kamienic zaopatrzona jest w tzw. trapgevel (fasada schodowa) lub halsgevel (fasada szyjkowa). Mokry i deszczowy klimat nadmorski zmuszał do budowy stromych dachów. Szpiczasty front domu wyglądał biednie i nie należał do najpiękniejszych w oczach ówczesnych zamożnych kupców. Fasada schodowa była droższa ale i ładniejsza. Na tych schodkach można było zamieszczać różne ozdobne ornamenty.
Przeczytaj także:
