Polskie ślady w Amsterdamie

piątek, 17 Kwiecień, 2020

Mimo historycznych związków Amsterdamu z Polską, polskich śladów w Amsterdamie trzeba dobrze szukać, ale trochę jest. 

Amsteram miał ścisły związek z Polską od co najmniej XVI wieku. Szczególnie więzi z Gdańskiem gdzie holenderscy kupcy robili świetne interesy i bez Gdańska nie byłoby tak bogatego Amsterdamu. Większość kamienic wzdłuż pajęczyny amsterdamskich kanałów zbudowana została w XVII wieku na dębowych palach które z Polski, Wisłą płynęły do Gdańska i dalej do Amsterdamu. Podobnie polskie zboże. Za to w drugą stronę żaglowce wiozły holenderską czerwoną cegłę z której powstawały kamienice Gdańska. Współcześnie Amsterdam cieszy się także zainteresowaniem polskich turystów ale także polskich pracowników. 

Polskie ślady w Amsterdamie

Polska kawiarnia, później hotel Polen. W 1781 r. na ulicy Kalverstraat na rogu Papenbroeksteeg mieściła się kawiarnia o nazwie "Polska kawiarnia" która z czasem rozosła się do hotelu Polen (Polska). W czasie okupacji musiał zmienić nazwę na Paleis Hotel ale po wojnie wrócił do starej nazwy. W 1977 r. Hotel Polen w centrum Amsterdamu spłonął. Był to najtragiczniejszy pożar w powojennej historii miasta. Zginęło 33 osób i 21 ciężko rannych. W jego miejscu znajduje się obecnie nowoczesna budowla Rokin Plaza. Hotel Polen był niezwykle drogim i luksusowym hotelem w starej kamienicy z drewnianym wnętrzem. Hotel zawdzięczał swoją nazwę polskiemu kupcowi który miał tam mieszkać ok. 1500 roku.

polski malarz z Amsterdamu XVII w.
Anatomiści serca - Jurriaen Pool (1666 – 1745) 

Jurriaen Pool (1666-1745) był malarzem portrecistą z XVII wieku. Nazwisko Pool (Polak) zdradza jego polskie korzenie. Malarz dorastał w sierocińcu przy ulicy Kalverstraat w Amsterdamie. W 1693 roku poślubił Rachel Ruysch - jedną z niewielu kobiet artystów w tym czasie - która stała się bardziej znana niż jej mąż. Oboje zostali pochowani w kościele Nieuwe Kerk w Amsterdamie. Amsterdamskie Muzeum posiada wiele obrazów autorstwa Jurriaena Poola.

Hotel Krasnopolski w Amsterdamie
Ogród Zimowy w hotelu Krasnopolski przy placu Dam w Amsterdamie.

Abraham Krasnapolsky (1838–1912) z "Pięknej Polski". W 1865 r. Abraham W. Krasnapolsky - syn polskiego emigranta - kupił "Nieuwe Poolsche Koffiehuis" (Nowa Polska Kawiarnia) przy ulicy Warmoesstraat 181. W 1883 r. firma stała się znana jako Hotel Krasnapolsky. Słynny w Amsterdamie był i jest nadal Ogród Zimowy hotelu z wielkimi roślinami i palmami pod szklaną kopułą. Hotel jest jednym z pierwszych budynków w Amsterdamie który posiadał oświetlenie elektryczne.

Abraham Tuschinski (1886-1942) urodził się w Brzezinach koło Łodzi i podczas planowanej emigracji do Ameryki w 1904 r. utkwił w Holandii w czasach narodzin kinematografii. Organizował przedstawienia kinowe aż w po roku 1911 był właścicielem wielu kin w Holandii z których najświetniejsze kino "Theater Tuschinski" jest architektonicznie osobliwą budowlą przy ulicy Reguliersbreestraat w Amsterdamie. Abraham Tuschinski zginął w Auschwitz.

Polska szkoła. W stowarzyszeniu uchodźców Het Leeuwenpoortje przy ulicy Prinsenhofsteeg 5 otwarta została w 1959 r. szkoła dla dzieci w polskich żołnierzy. Większość tych Polaków weszła w październiku 1944 z pierwszą polską dywizją pancerną na południu kraju i część z nich zamieszkałą także w Amsterdamie gdzie poślubili holenderskie dziewczyny.

kino Tuschinski w Amsterdamie
Prestiżowe kino Tuschinski w centrum Amsterdamu.

Emblematy (godła) na fasadach kamienic

Polak. Kamienna płaskorzeźba w elewacji magazynu przy ulicy Kerkstraat 322 pokazuje mężczyznę w turbanie i egzotycznej szacie, czyli polskiego szlachcica w typowym ubiorze z tego okresu. Jego ręka spoczywa na kiju czy lasce. Nad nim rok 1688 a pod nim POOL (Polak).

Polska korona królewska. Budynek przy Singel 45 wieńczy polska królewska korona.

pamiątkowe tablice polskie akcenty w Amsterdamie.
Polskie akcenty w Amsterdamie: polska korona na kamienicy i Polak (czyli polski szlachcic z XVII w.).

Wiślana tratwa. Kamienna płaskorzeźba w fasadzie domu przy Spuistraat 42 to "Polska tratwa" (kamay) na której wiosłuje dziewięciu flisaków. Kamay był rzeczną łodzią na którym stał dom pośrodku. Kamay był używany do spławiania Wisłą zboża do Gdańska.

Breslaw. W fasadzie domu przy Keizersgracht 145 znajduje się kamień z nazwą Breslaw. Dom został zbudowany około 1720 r. dla Jacquesa Grijspeerta z Breslau: współczesny Wrocław.

pamiątkowe tablice polskie akcenty w Amsterdamie.
Polskie akcenty w Amsterdamie: flisacy i dom "Wrocław".

Żydowscy imigranci z Polski w Amsterdamie

Polak jest popularnym nazwiskiem w Amsterdamie. W zeszłych wiekach to nazwisko (także Pollack) nosili imigranci z Polski. W XVII i XVIII wieku wielu Żydów z Niemiec i Polski osiedliło się w dostatnim Amsterdamie. Wielu nosiło także rosyjskie nazwiska jako, że Polska była częścią Rosji jak np.: Moskowitz, Krasopolsky, Tuschinki i Leibovitz. Znani Amsterdamczycy o nazwisku Polak to między innymi:

  • Henri Polak (1868–1943) - socjalista i prezydent generalny holenderskiego związku zawodowego szlifierzy diamentów.
  • Benjamin Polak (1917-1993) - radny miasta i lekarz domowy.
  • Wim Polak - burmistrz Amsterdamu w latach 1977–1983. W 2008 r. szerokie kamienne schody nad rzeką Amstel (róg Nieuwe Prinsengracht) nazwany na cześć byłego burmistrza Wima Polaka.
  • Clairy Polak (1956) - znana dziennikarka radiowo-telewizyjna.

Przeczytaj także: