Dlaczego wiatraki kręcą się w lewo?

Dlaczego holenderskie wiatraki kręcą się w lewą stronę gdy nowoczesne turbiny wietrzne w prawą?  Stare, holenderskie wiatraki kręcą się w lewo. W innych krajach bywały wiatraki z śmigłami kręcącymi się w prawo jak i w lewo.

Dlaczego holenderskie wiatraki kręcą się w lewą stronę?

Skręt drewna

Najbardziej znanym wyjaśnieniem, dlaczego stare wiatraki skręcają w lewo, jest materiał, z którego są wykonane belki śmigieł tworzących krzyż. Te belki (konings-as) wykonane były z pnia drzewa. Gdy drzewo rośnie jego słoje pnia skręcają w prawo, drzewo rośnie spiralnie w górę. Słońce obraca się ze wschodu na zachód, a drzewo obraca się lekko wraz z nim. Obracając śmigła w przeciwnym kierunku, a więc w lewo (przeciwnie do ruchu wskazówek zegara), obracasz go w kierunku przeciwnym do słoi (pęknięć) w drewnie, tym samym zaciskając te pęknięcia. Dzięki temu drewno nie będzie tak łatwo pękać. Współcześnie osie "konings-as" starych wiatraków wykonywane są z żelaza.

śmigło holenderskiego wiatraka
Śmigło holenderskiego wiatraka

Praworęczny młynarz

Kolejnym możliwym wyjaśnieniem jest praworęczność większości ludzi, podobnie jak większość budowniczych młynów. Zanim istniały wiatraki, ludzie kręcili żarna ręcznie obracano górny kamień żarna w kierunku przeciwnym do ruchu wskazówek zegara. Jednak kamień młyński był często napędzany pośrednio. Pośrodku znajdowała się przekładnia, dzięki której można było zmieniać kierunek obrotu żaren. Istnieją także teorie, że praworęcznemu młynarzowi łatwiej jest, przy słabym wietrze, naciągać płótno żagla na śmigła kręcące się w lewo oraz dokonywać napraw śmigieł. 

wiatraki holenderskie i turbiny wietrzne

Turbiny wiatrowe

Dlaczego więc nowoczesne turbiny wiatrowe obracają się zgodnie z ruchem wskazówek zegara? Jest to wynikiem dawnej rywalizacji między duńskimi braćmi Erikiem i Johannesem Grove-Nielsenem.

Wiatrak polderowy (poldermolen) z 1700 r.

Obaj bracia od najmłodszych lat byli zaangażowani w rozwój turbin wiatrowych. W latach osiemdziesiątych Erik skupił się na projektowaniu śmigieł. Turbiny Erika, podobnie jak wiatraki holenderskie, obracały się tradycyjnie w kierunku przeciwnym do ruchu wskazówek zegara. Firma zajmująca się rozwojem turbin wiatrowych, w której pracował jego brat Johannes, również kontynuowała tę tradycję. Aby się odróżnić od konkurenta, żona Erika zasugerowała odwrócenie kierunku obrotu śmigieł w drugą stronę - i tak się też stało. Firma Erika, Økær Vind Energi, odniosła sukces. Jego turbiny z prawoskrętnymi łopatkami podbiły rynek turbin wietrznych nie tylko w Danii, ale i na całym świecie. 

Holenderskie wiatraki mają już kilkaset lat i ich śmigła wykonywane są obecnie z żelaza. Jednak co 5 lat śmigła muszą być wyciągnięte z osi aby ponownie zabezpieczyć ich oś przeciw rdzy.

.

Wymiana śmigieł wiatraka polderowego "Bovenmolen" koło miasta Alphen aan den Rijn

.