Zgniły przysmak Zgniłego Zachodu
Ten owoc był w średniowiecznej Europie szalenie popularny, choć zjadliwy dopiero gdy zgnił. Z racji wyglądu, lud nazywał te owoce grubiańsko dupą osła lub małpy.
Przysmak starożytnych Rzymian
W 2011 r. w szwajcarskiej miejscowości Eschenz na Renem - która 2000 lat temu była rzymską osadą o nazwie Tasgetium - archeologowie dokopali się do szamba, pozostałości po starożytnej toalecie. Dzięki specyficznym warunkom i braku tlenu, zawartość zachowała się w niezwykle dobrym stanie. Znaleziono w tym szambie resztki powszechnie znanego pożywienia; śliwki, wiśnie, brzoskwinie i orzechy włoskie, ale także... nasiona nieszpułki (mespilus germanica). Owoce, do których te nasiona należą, są w naszych czasach tak kuriozalne i ohydne, że mogą zdziwić nawet profesjonalnych botaników.
Nieszpułka (na zachodzie znana jako mispel lub medlar) jest małym drzewkiem i rośnie w całej Europie choć współcześnie jest bardzo rzadko spotykana. Dawniej najpowszechniejsza była dziko rosnąca w Germanii - stąd jej łacińska nazwa, choć pierwotnie drzewko pochodzi znad Morza Kaspijskiego. Jej owoce przypominające nieco jabłko lub owoc róży i był popularnym pożywieniem w średniowiecznej Europie. Współcześnie popadł w kompletne zapomnienie. Drzewem z tej rodziny jest częściej spotykany japoński mispel, po polsku nieśplik japoński.
Drewno nieszpułki (spowinowaconej z różą) jest bardzo twarde i w średniowieczu używane było do wytwarzania grzebieni oraz kół młyńskich.
Jak zgniłe to dobre
Owoc dojrzewa późną jesienią ale jest cierpki i niezjadliwy. Dawniej zrywany był dopiero po pierwszych mrozach i przechowywany dwa tygodnie w chłodzie aż zgnił przybierając kolor zgniłego jabłka. Tą zgniłą, miękką ale słodką i aromatyczną zawartość wysysano ze skórki - co było kiedyś przysmakiem. Gdy leżał za długo nie nadawał się już do jedzenia. Współcześnie zdarza się napotkać przetwory z użyciem nieszpułki, jak: dżemy, likiery i inne alkohole (sznapsy, calvadosy).
W Holandii nadal istnieje przysłowie "Zo rot als een mispel" (tak zgniłe jak nieszpułka) - czyli zgniły, parszywy, skorumpowany człowiek.
Ponieważ nieszpułka ma bardzo pokręcone gałęzie, Francuzi mają ironiczne powiedzenie "tak prosty jak nieszpułka" (aussi droit que branche d’vieil mellier).
- Spożywanie owocu nieszpułki - bogatej w witaminę C - regulowało układ trawienny, hamowało biegunkę i gorączkę.
Nieszpułka była także popularna w czasach Williama Shakespeara w XVI wieku, czego jest kilka przykładów w jego twórczości, jak w powyższym dramacie "Romeo i Julia" którego polskie tłumaczenie opuściło słowo "medlar tree" w Polsce nieznane i niezrozumiałe.
Przeczytaj także: