Holenderska lista światowego dziedzictwa UNESCO
piątek, 7 Czerwiec, 2024
Na liście światowego dziedzictwa UNESCO stoi 12 obiektów w Holandii. Większość z nich jest turystom nieznana. Poniżej ich opis.
Lista światowego dziedzictwa UNESCO jest najczęściej gwarancją gigantycznego spędu turystów. Chińczycy, Hindusi, Brazylijczycy - z pasją objeżdżający Europę - zaliczają obiekty z tej listy. Na liście UNESCO znajduje się najwięcej obiektów we Włoszech (55), następnie w Chinach (54), Hiszpanii (48), Francji i Niemczech (po 45). Polska posiada 16 obiektów na liście, o których zresztą także wielu Polaków nigdy nie słyszało. Holandia liczy 12 obiektów z których przeciętny turysta zagraniczny zna dwa: amsterdamskie kanały i wiatraki w Kinderdijk. Jest jeszcze trzynasty holenderski obiekt na tej liście ale on leży w kolonii na Karaibach: Willemstad na wyspie Curaçao.
Lista obiektów światowego dziedzictwa w Holandii
- Schokland (Schokland en omgeving in de Noordoostpolder) - w XV wieku półwysep Schokland stał się wyspą. Na tej holenderskiej nizinie różnica między lądem a wodą jest iluzoryczna. Ze względu na grożące zalewy morskie, mieszkańcy musieli regularnie wyspę opuszczać, a w 1859 r. musieli się ewakuować na zawsze. Jednak od 1940 r., w związku z rekultywacją Morza Zuiderzee (IJsselmeer), Schokland stał się częścią polderów wydartych morzu. Na tej byłej wyspie (w środku lądu) można znaleźć ślady osadnictwa ludzkiego sięgające czasów prehistorycznych. Schokland symbolizuje bohaterską, odwieczną walkę Holandii z zalewającą wodą.
- Obronna linia wodna (De Hollandse Waterlinies) - wodne linie obronne Niderlandów, głownie Amsterdamu, tworzone od XVII do XIX wieku. System obronny polegał na możliwości kontrolowanego zatopienia znacznych obszarów kraju na nieznaczną głębokość, jednak wystarczająco aby piechota, wozy i artyleria nie mogła ich przejść. Linia długości 135 km, zawiera m.in. konstrukcje hydrauliczne, 42 forty, wały i śluzy.
- Wiatraki w Kinderdijk (Molens van Kinderdijk-Elshout) - polder do którego osuszenia zbudowano system wiatraków już w XV w. Współcześnie zachowało się 19 wiatraków pochodzących z lat 1738-1740.
- Stacja pomp parowych (ir. D.F. Woudagemaal bij Lemmer) - Woudagemaal jest największą działającą stacją pomp parowych na świecie zbudowaną w 1920 r. Używana wyłącznie w czasie wyjątkowo dużych opadów deszczu
- Polder Beemster (Droogmakerij De Beemster in Noord-Holland) - jeden z starszych i ciekawszych polderów kraju, osuszony w 1612 r. o powierzchni 72 km² - podobnej powierzchni do Świętokrzyskiego Parku Narodowego.
- Dom Rietvelda Schrödera (Rietveld Schröderhuis) - willa w Utrechcie zaprojektowana w awangardowym (neoplastycyzm) stylu przez Gerrita Rietvelda w 1924 roku.
- Morze Wattowe (Waddenzee) - akwen obejmujący przybrzeżne wody położone pomiędzy kontynentem a łańcuchem Wysp Fryzyjskich. Morze Wattowe obejmuje głownie przybrzeżne wody Holandii i częściowo Niemiec i Danii. W czasie odpływu możliwe jest przejście z Fryzji na jedną z wysp.
- Sieć kanałów (Grachtengordel) w centrum Amsterdamu - centryczne kanały Amsterdamu, przypominające pajęczynę lub słoje drzewa, które budowano w miarę rozrastania się Amsterdamu w latach 1585-1665.
- Fabryka Van Nelle w Rotterdamie (Van Nellefabriek) - była fabryka w Rotterdamie - zabytek epoki industrializacji zaprojektowany w niezwykle nowoczesnym stylu jak na początek XX wieku. Fabryka Van Nelle przetwarzała wyroby tytoniowe, herbatę i kawę. To miała być pierwsza idealna fabryka a także pierwsza fabryka "światła dziennego" gdzie przeszklona zabudowa gwarantowała dobre oświetlenie.
- Limes (Neder-Germaanse Limes) - Limes (łac. limit, kres, granica) było rzymską granicą imperium położoną wzdłuż Renu współczesnej Holandii i Niemiec (wzdłuż miast: Mainz, Bonn, Kolonia, Nijmegen, do Katwijk nad Morzem Północnym).
- Kolonie Miłosierdzia (Koloniën van Weldadigheid) - kolonie domów zbudowanych w 1818 r. w różnych wiejskich regionach Niderlandów w celu zwalczania biedy (włóczęgów i bezdomnych) w miastach. Był to społeczny eksperyment przesiedlania najbiedniejszych z miast w tereny wiejskie gdzie mieli się utrzymywać z pracy we wspólnych gospodarstwach rolnych. Cztery z takich kolonii trafiły na listę UNESCO: Frederiksoord, Wilhelminaoord i Veenhuizen (Holandia) oraz w Wortel, Belgia.
- Królewskie Planetarium Eise Eisinga we Franeker (Koninklijk Eise Eisinga Planetarium in Franeker) znalazło się w 2023 r. na Liście Światowego Dziedzictwa UNESCO. To najstarsze na świecie planetarium zostało zbudowane w latach 1774–1781 przez fryzyjskiego czesacza wełny i amatora astronoma Eise Eisinga. Na suficie swojego salonu zbudował ruchomy model Układu Słonecznego, napędzany zegarem wahadłowym i wyrafinowanym mechanizmem składającym się z drewnianych kół i przekładni. Eisinga zbudowała planetarium po tym, jak we Fryzji wybuchła panika związana ze zbliżającą się koniunkcją (złączeniem) planet, która według proroków zagłady miała zwiastować koniec świata. Od początku Eisinga przyjmował gości, którym wyjaśniał ruchy planet.
