Flamandzkie koronki

Obszar od Holandii po północ Francji słynie z artystycznych wyrobów tekstylnych. Nam najbardziej znane są gobelin (arrasy) z tych stron, ale koronki to druga specjalność Belgów. Już 500 lat.

Flamandzka koronka klockowa

Koronka klockowa to niezwykle misterna tkanina artystyczna, wykonana ręcznie z przędz bawełnianych plecionych według narysowanego wzoru. Każda nić jest nawinięta na pary szpulek (klocków), które są przymocowane za pomocą szpilek do "poduszki klockowej".

koronka klockowa
Współczesny widok poduszki klockowej z początkiem wyrobu koronkowej serwetki.

Technika wytwarzania koronki klockowej znana jest od XVI wieku i ma swoje korzenie korzenie w Zachodniej Europie, szczególnie rozpowszechniona była we Flandrii, skąd pochodzą jej najpiękniejsze przykłady. 

koronka klockowa
Wyrób koronki.

Koronki takie służy głównie do ozdabiania ubiorów. Na wielu portretach z przełomu XVI i XVII wieku, arystokracja, kupcy i mieszczanki noszą tego typu kołnierze czyli kryzy – okrągły, fałdowany kołnierz z koronki przypominający młyńskie koło. Po roku 1630 moda na kryzy nagle zniknęła. Kołnierze "opadły" w mniejszej formie kołnierzyków zwanych collerette (koloratka) które przetrwały do XIX wieku. 

Panie zajmowały się wyrobem koronek.
Przez wieki gospodynie domowe zajmowały się w wolnych chwilach wyrobek koronek. Wyżej: Koronczarka - Johannes Vermeer 1670. Niżej: Stara koronczarka - Nicolaes Maes, 1655.

Koronki polskie

W Polsce koronkowe serwetki i obrusy były szalenie modne jeszcze do roku 1970. Koronki klockowe były w Polsce znane na terenach poniemieckich oraz w Małopolsce. Większość koronki polskiej wytwarzano prostszą metodą szydełkiem, choć te szydełkowe nie są tak filigranowe jak klockowe.

koronkowe kołnierze
Oba portrety Fryderyka Henryka Orańskiego Nassau - namalowane przez Michiela van Mierevelt - ilustrują zmianę mody. Z lewej obraz z 1625 r. a z prawej z 1632.

Hiszpańskie koła młyńskie

Moda na koronkowe kołnierze przyszła w XVI w. z Hiszpanii. Pod koniec XVI wieku kryzy urosły do takich rozmiarów, że z powodu podobieństwa, Hiszpanie nazywali je lechuguilla (sałata), a w Niderlandach (które były własnością hiszpańskiego króla z Habsburgów) nazywano je kamieniem młyńskim. Zwłaszcza w modzie damskiej lat 1590 - 1625  pojawiały się ogromne konstrukcje o fantastycznych kształtach, wykonane z czystej koronki.

Hiszpańskie koronkowe koła młyńskie
Portret księżniczki Ligne - Jan Anthonisz van Ravesteyn z 1618 roku i obok portret żony burmistrza Lübecki, 1642.

Przeczytaj także: