Jan Vermeer

Vermeer był malarzem o unikalnym doborze kolorów i zadziwiającym rozproszeniu światła. Jego obrazy posiadały zdumiewające właściwości które trudno oddać w słowach. Był to sposób, w jaki Vermeer osiągał doskonałość i skrupulatną dokładność w nanoszeniu na płótno tkanin, kolorów i kształtów. Podobnie jak fotograf, który celowo łagodził silne kontrasty swojej kompozycji tak Vermeer łagodził kontury i zachowywał efekt jędrności i solidnej konstrukcji. To właśnie ta dziwna i wyjątkowa kombinacja miękkości i precyzji sprawia, że jego najlepsze prace są tak unikalne. Pokazują nam ciche piękno prostej scenerii nowymi oczami i dają wyobrażenie o tym, co artysta czuł, gdy sam zobaczył światło wpadające przez okno, wyolbrzymiające kolor kawałka tkaniny.

Niedoceniony

Podobnie jak znawcy sztuki zapomnieli o twórczości Jacoba Backera tak odwrotnie było z Vermeerem. Niedoceniany i zapomniany Vermeer doczekał się sławy dopiero 200 lat po swojej śmierci gdy to francuski krytyk W. Bürger w roku 1866 w swej monografii napisał o Vermeerze jako o niedocenianym geniuszu nazywając go „Sfinksem z Delft” (sfinks - ponieważ tak mało o nim wiadomo).

Jeszcze w 1881 r. może najsłynniejszy obraz Vermeera "Dziewczyna z perłą" sprzedano na aukcji holenderskiemu kolekcjonerowi A.A. Des Tombe za... 2 guldeny i 30 centów (ok. € 100 dzisiaj). Des Tombe posiadał 12 obrazów Vermeera które w testamencie przekazał w 1902 muzeum Mauritshuis w Hadze. W tym także Dziewczynę z perłą.

Obecnie Jan Vermeer jest obok Rembrandta najsłynniejszym malarzem Holandii. Ostatni raz,  nieznany obraz Sint Praxedis który przypisuje się Vermeerowi, sprzedano w 2014 r. za 7,8 mln euro. Jego bardziej znane obrazy nie są wyceniane, ale jeśli by były to w kategoriach setek milionów euro, a kto wie, może miliarda.

Na twórczość Vermeera wpłynęło malarstwo 10 lat starszego Carela Fabritiusa - także mieszkańca Delft. Ta wielka popularność i moda na Vermeera w XX wieku zaowocowała także dużą ilością falsyfikatów. Najsłynniejszym obrazem Johannesa Vermeera jest “Dziewczynka z perłą” (Meisje met de parel). Dziewczynka odwraca głowę przez ramię aby nas zobaczyć. Technika malarska Vermeera jest genialna; perłą w uchu dziewczynki namalowana jest dwoma ruchami pędzla. Gra światła, błyski i refleksy są marką handlową mistrza. Drugą bardzo znaną pracą Vermeer jest jego „Widok Delft” (Gezicht op Delft). Ten obraz jest niczym okno przez które patrzymy 350 lat w przeszłość.

Obrazy Vermeera są perfekcyjne. Fachowcy nadal się sprzeczają czy Vermeer używał w swoich kompozycjach camera obscura czy nie, ponieważ perspektywa obrazów jest nienaganna, niektóre elementy są nieostre jakby widziane prze obiektyw a pod warstwą farby brak linii pomocniczych wcześniejszego szkicu.

• W centrum Delft mieści się Centrum Vermeera (Vermeercentrum) gdzie znajdują się reprodukcje wszystkich jego obrazów w chronologicznej kolejności i można obejrzeć jak i w jaki sposób pracował ten mistrz, pokaz filmu obrazuje nam XVII-wieczny Delft.

Katastrofalny rok 1672

Vermeer był odnoszącym sukcesy malarzem i biznesmenem. Zarabiał dobrze, jak wielu Holendrów w XVII wieku. Rok 1672 był katastrofalnym rokiem w historii Holandii. W tym roku rozpoczęły się holenderskie wojny z Francją, Anglią i Niemcami. Kraj wpadł w panikę. Rynek sztuki załamał się kompletnie, zamykano szkoły, sklepy i biznesy, wielu straciło cały swój majątek. To samo przydarzyło się malarzowi. Artysta wpadł w depresję i w grudniu 1675 całkowicie się załamał. Nie jest jasne, co dokładnie się stało, ale zmarł półtora dnia później. Vermeer pozostawił jedenaścioro dzieci, z których dziesięcioro było jeszcze niepełnoletnich. Kiedy zmarł w 1675 r., był bankrutem. Mimo to pochowany został w Starym Kościele (Oude Kerk) w Delft za pieniądze jego teściowej. W kościołach cena pochówku była wysoka, zarezerwowana dla bogatych mieszczan. Biedotę chowano na cmentarzach.

Dziewczynkę z perłą i panoramę Delft można podziwiać w Mauritshuis w Hadze, inne w muzeum narodowym (Rijksmuseum) w Amsterdamie i w wielu największych muzeach świata, m.in. w Nowym Jorku, Londynie, Waszyngtonie.

Przeczytaj także:

• Delft - perła Holandii
• Poczet malarzy niderlandzkich