Fryzyjska krowa, czyli czego nie wiedziałeś o krowach

Krowie ciekawostki

W roku 2013 pewien holenderski naukowiec otrzymał satyryczną nagrodę Ig Nobla przyznawaną za absurdalne i śmieszne "odkrycia naukowe". Naukowiec badał zachowanie się krów. Nurtowało go pytanie dlaczego krowy czasami stoją  a czasami leżą? Zamontował 73 krowom sensory które monitorowały przez wiele tygodni zachowanie się łaciatych. Praca naukowca zaowocowała dwoma konkluzjami:

1. Im dłużej krowa leży, tym większa jest szansa, że wstanie.
2. Gdy już krowa wstanie trudno przewidzieć kiedy się położy.

Naukowiec motywował cel swych badań założeniem, że może długość leżenia krowy wskazuje na choroby jak np. bolące kopyta.

Holenderka

Łaciate, czarno-białe krowy są jednym z typowych symboli Holandii. Nazywamy ją często „holenderką”. Holenderska łaciata krowa pochodzi z Fryzji (północne Niderlandy) i jest konkretnie rasą bydła zwaną Holstein-Friesian.

Holenderska krowa daje 25-27 litrów mleka dziennie przez co najmniej 300 dni w roku co daje rocznie ok. 8 tys. litrów mleka. Potrafi w swoim 20-letnim życiu wyprodukować 100 tys. litrów mleka. Dla porównania; 50 lat temu krowa dawała 4 tys. litrów mleka, dzisiaj daje 8 tys. litrów a rekordzistki nawet 12 tys. litrów rocznie. Do produkcji 1 kg sera Gouda potrzeba minimalnie 10 litrów mleka.

Krowa...

• w oborze zjada 60 kg pokarmu dziennie; 20 kg kiszonki kukurydzianej, 30 kg kiszonki trawy i około 8 kg skoncentrowanego pokarmu,
• na łące zjada 70 kg trawy,
• może wypić 100 litrów wody dziennie,
• spędza w oborze średnio 2 godziny dziennie na jedzeniu i piciu,
• wystarcza jej 20 minut snu dziennie,
• waży około 500 kg,
• cieli się (prawie) każdego roku, ciąża trwa 9 miesięcy.
• jest dojna po ocieleniu i jest dojona 300 dni. 
• nazywa się krową w wieku 3 lat gdy urodzi drugiego cielaka, do tej pory jest cielakiem.
• każda krowa ma inny i niepowtarzalny wzór łat,
• ma w dolnej szczęce tylko 12 zębów trzonowych i 8 siekaczy. W górnej szczęce ma tylko 12 zębów trzonowych bez siekaczy,
• ma 4 żołądki (j.w.),
• może wejść po schodach ale nie może zejść. 

Holenderskie dzieci uczą się podstawowych wiadomości o krowach w szkole podstawowej i każde holenderskie dziecko wie, że krowa ma cztery żołądki i do czego one służą.

Cztery żołądki przeżuwacza

Żołądek pierwszy: żwacz
Gdy pierwszy żołądek zwany żwacz (nl: pens) jest pełny wówczas krowa się kładzie (albo nie)  i przestaje żreć trawę a zaczyna przeżuwać zawartość pierwszego żołądka który się jej do pyska zwraca.

Żołądek drugi: czepiec
Po przeżuciu, pokarm fermentuje w pierwszym żołądku i przechodzi do drugiego żołądka zwanego czepiec (nl: netmaag - żołądek sieciowy, znany nam z „sieciowej” struktury flaków) który transportuje pokarm dalej do żołądka trzeciego.

Żołądek trzeci: księgi
Trzeci żołądek zwie się księgi ( nl: boekmaag - żołądek książkowy – jego fałdy przypominają strony książki) gdzie z pokarmu odciągana jest woda i następnie pokarm trafia do żołądka czwartego.

Żołądek czwarty: trawieniec
Czwarty żołądek, trawieniec (nl: lebmaag) – najbardziej przypominającego żołądek innych ssaków w tym i ludzi.

Na zupę "flaki" można przeznaczyć wszystkie 4 części żołądka, przy czym uważa się, że największą wartość kulinarną mają trawieniec i żwacz.

Holandia ma wiele własnych ras krów mlecznych z których najpowszechniejsze to Fries-Hollands, Fries Roodbont Vee, Groninger Blaarkop, Lakenvelder, Brandrood i MRIJ. 

Holenderskie krowy są dobrym towarem eksportowym. Holenderska spółdzielnia uszlachetniania bydła (De Nederlandse Cooperatie voor Rundervee Verbetering Delta) sprzedaję rokrocznie na całym świecie 1.600.000 porcji byczej spermy z czego 1.140.000 porcji pochodzi od tej łaciatej holenderki... lub raczej "holendra" trzeba by powiedzieć.

Przeczytaj także:

• Wiosenny taniec krów
• Holenderskie krowy już nie tańczą, czyli robotyzacja rolnictwa
• Wszystko o holenderskich serach