Pieter Lastman - nauczyciel Rembrandta
Peter Lastman był wybitnym malarzem XVII-wiecznego holenderskiego "Złotego Wieku" z Amsterdamu. Jego uczniami byli Rembrandt i Jan Lievens. Lievens nie zdobył takiego rozgłosu jak Rembrandt, choć sobie na to zdecydowanie zasłużył.
Lastman wysławił się malarstwem scen historycznych, mitologicznych lub biblijnych. Malarz był typowym mistrzem baroku inspirowanym przez m.in. Caravaggio. Rembrandt podziwiał go za zdolność umiejętnego rozkładania akcentów na postaciach i ich trafnym położeniu w planie.
- Ojcem Pietera Lastmana (1583-1633) był urzędnik magistratu który stracił prace ponieważ pozostał katolikiem w czasach kiedy katolicyzm już nie był "po linii" w coraz bardziej protestanckich Niderlandach.
W twórczości wielu flamandzkich i holenderskich malarzy "Złotego Wieku" odbijał się renesansowy i protestancki duch czasu. Reformatorska rewolucja religijna tego okresu wymagała innych tematów. Wyobrażam sobie jakie dylematy mógł mieć malarz żyjący z obrazów religijnych w czasach gdy to właśnie otaczający świat odwrócił się od tych obrazów i postrzegał obrazy z wizerunkami świętych jako bluźnierstwo skierowane przeciwko pierwszemu przykazaniu Boga.
Lastman, podobnie jak większość malarzy niderlandzkich, podróżował po Włoszech inspirując się włoskim renesansem i podpatrując warsztat Veronese i Caravaggio i po powrocie uważany był w Amsterdamie za znawcę włoskiej sztuki.
Do amsterdamskiej pracowni Lastmana przybyli z Lejdy młody Rembrandt jego rówieśnik Jan Lievens - pobierać nauki malarskie.
Dwóch uczniów - dwóch konkurentów
Obaj uczniowie Lastmana; Lievens i Rembrandt mieli bardzo podobny życiorys. Byli rówieśnikami z Lejdy, obaj przenieśli się do Amsterdamu i razem uczyli malarstwa i Lesmana. Byli przyjaciółmi ale też konkurentami.
Jan Lievens
W wieku 10 lat pojechał Lievens do Amsterdamu uczyć się 4 lata malarstwa u Lastmana. Po nim na nauki do Lastmana pojechał Rembrandt. Po powrocie z Amsterdamu obaj malarze mieli przez 5 lat wspólną pracownie malarską w Lejdzie. Ich ambicja, początkowe motywy i styl pokazują silne podobieństwa i wzajemny wpływ.
W roku 1660 najznamienitsi malarze, wśród nich Lievens i Rembrandt, otrzymali zamówienie na wykonanie olbrzymich (5,5 x 5,5 m) obrazów mających zdobić nowy ratusz Amsterdamu. Projekt obrazu Rembrandta odrzucono gdy obraz Lievensa wisi tam do dzisiaj.
Podobnie jak Rembrandt, także Lievens żył bardzo rozrzutnie. Tymczasem w roku 1672 Holandia przeżywała tzw. "Katastrofalny Rok" - rozpoczęły się wojny z wszystkimi sąsiadami; rynek sztuki zupełnie się zawalił. Lievens na koniec swego życia popadł w wielkie finansowe kłopoty.
Dlaczego jednak Rembrandt?
W XIX wieku zaczął rodzić się w Europie nacjonalizm. Nagle kraje potrzebowały własnych symboli tożsamości narodowej; flag, herbów, hymnów i bohaterów. W roku 1830 Belgia odłączyła się od Niderlandów. Oba nowe kraje szukały symboli. Belgowie postawili na cokole Rubensa a Holendrzy Rembrandta.
Podobnie w Polsce pomnik Kopernika stanął w 1830, Mickiewicza w 1898.
W jakimś sensie ten XIX-wieczny nacjonalizm dał początek światowej popularności holenderskiego Rembrandta. Gdyby nie polityka, być może najsłynniejszym holenderskim malarzem byłby Lievens lub Vermeer?