Reformacja w Niderlandach
Fragment pracy magisterskiej Patryka Piwockiego. Autor od kwietnia 2008 mieszka i pracuje w Holandii, mieszka w Groningen.
"Religijność tego ludu mieszka w sercu i z niego czerpię siłę swoją" (1).
Reformacja w Niderlandach była jednym z najważniejszych czynników, które wpłynęły, w sposób bardzo znaczący na wyodrębnienie się struktury społeczno-politycznej tego regionu.
Zdaniem Josepha Leclera ''Polityczną (2) i religijną historię Niderlandów w XVI wieku możemy podzielić na dwa zupełnie odrębne okresy. W pierwszym, który trwa do 1566 roku kraj przechodzi całkowicie pod panowanie cesarzy najpierw Karola V i Filipa II króla Hiszpanii. Drugi okres przypada na czas wojen religijnych w Francji, kiedy to następuje umocnienie się kalwinizmu w prowincjach północnych i zrzucenie jarzma hiszpańskiego w tych obszarze i utworzeniem z nich samodzielnego państwa.
Jednym z prekursorów, zwracającym uwagę na nadużycia kościoła katolickiego nie tylko w Niderlandach był Erazm z Rotterdamu Działalność jego i innych humanistów była krótkotrwała, ponieważ bardziej sprzyjające warunki rozwoju mieli w Niemczech, gdzie władza cesarska była słaba i istniała silna niezależność książąt. Z ogłoszeniem edyktu wormackiego 8.05.1521 Karol V starał się powstrzymać za pomocą terroru i prześladowań wyznawców luteranizmu, rozważał możliwość wprowadzenia inkwizycji, do czego jednak nie doszło, powstał w zamian "trybunał mieszany" o strukturze polityczno-kościelnej zajmujący się ściganiem wyznawców i zwolenników herezji. Jego działalność polegała na wydawaniu edyktów nakazujących tropienie i ujawnianie heretyków.
Znacznie groźniejszy od luteran okazał się ruch anabaptystów występujących na terenie Holandii i Nadrenii. Wkrótce to na nich skoncentrowały się działania represyjne Karola V. W 1535 wydano edykt przeciw herezji , który w swojej treści był o wiele bardziej radykalny od przepisów z okresu Średniowiecza, ponieważ nie darował win nawet tym osobom, które wyrzekły się herezji i żałują jej.
Najważniejszym odłamem protestantyzmu, który w szybkim czasie zdominował i rozprzestrzenił się w prowincjach północnych był kalwinizm przybyły z Francji. Pojawia się on w połowie XVI się na terenach dzisiejszej Belgii, a dokładniej w okręgach walońskich, gdzie powstała pierwsza organizacja religii reformowanej na obszarze Niderlandów. Kalwinizm zyskuje zdecydowaną przewagę nad innymi nurtami religii protestanckiej i pomimo bardzo wyraźnej anty-reformacyjnej działalności Karola V przenika do okręgów przemysłowych, do mieszczaństwa, gdzie staje się bardzo popularny, a także do wyższych warstw społecznych. Wzrost popularności w kraju wiąże się z coraz mocniejszą pozycją protestantów w Francji, gdzie stają się partią polityczną z zapleczem militarnym, ponadto udaje im się uzyskać ustępstwa od strony królewskiej.
Kalwinizm odegrał bardzo ważną rolę podczas wojny wyzwoleńczej, gdzie był źródłem energii, wiary i zadecydował o ostatecznym zwycięstwie, nie przyjęła się natomiast idea polegająca na stworzeniu czegoś w rodzaju teokracji , na przeszkodzie stanęła odzyskana niezależność polityczna i brak jednomyślności większości warstw społecznych.
___________
(1) Temple, s.198
** J. Lecler, Historia Tolerancji W Wieku Reformacji, Warszawa 1964, s. 175