Wynalazek fotoradaru

W latach przedwojennych osiedlił się w Holandii pewien Grek pochodzący z Jawy (wówczas holenderskiej kolonii) o nazwisku Maus Gatsonides. Był to zapalonym wynalazca oraz ironicznie kierowca rajdowym i wielbiciel szybkich samochodów i szybkiej jazdy.

samochody rajdowe lat 50.
Powyżej Ford Zephyr Six z 1950 i poniżej samochód własnej produkcji Gatsonidesa o holenderskiej nazwie De Kwik z lat 30.

Rajdowiec

Maus Gatsonides (1911-1998) kochał samochody i szybką jazdę. W roku 1953 wygrał prestiżowy rajd Monte Carlo w swoim Fordzie Zephyr Six.

Gatsonides otworzył już przed wojną swój warsztat samochodowy, następnie pracował u Forda, gdzie został kierowcą rajdowym tej marki. Był wynalazcą, kierowcą rajdowym, konstruktorem samochodów ale jednocześnie korzystał z życia; był znanym casanovą i kobieciarzem łamiącym serca niewiast.

  • Gatsonides wygrał także Tulpenrelly (Rajd Tulipanów) który jako mały chłopak miałem okazje podziwiać w Warszawie. Wówczas po raz pierwszy mogłem z zapartym tchem napatrzeć się na  takie futurystyczne maszyny, nieznane w PRL, jak Lamborghini, Ferrari i inne boskie bolidy tak bardzo kontrastujące z szaro-burymi Syrenkami i Fiatami 125p tego okresu w Polsce.
Gatsonides w sportowym aucie
Gatsonides w sportowym aucie Jowett JupiterR4 w 1954 r.

W 1939 Gatsonides zbudował własny samochód rajdowy "de Kwik" (rtęć) którym wygrał rajd Liège-Rzym-Liège. Już przed wybuchem wojny przewidział niedobory benzyny i zaprojektował samochód na gaz z węgla drzewnego. Pojazdy na gaz drzewny okazały się koniecznością w czasie II wojny światowej w całej Europie.

Gazogenerator

gazogenerator paliwo z drewna
Gazogenerator (czadnica) gazogenerator Gatsonidesa z 1940 r.

Pierwszym produktem Gasonidesa była poręczna przyczepka samochodowa (z lat 1940-1945) produkująca gaz zastępujący benzynę w samochodach okresu 2 wojny światowej - gdy paliwo było niedostępne. Ten gazogenerator (czadnica) wytwarzał gaz z węgla, drewna lub torfu w procesie ich spalania bez dostępu powietrza.

Pomiar szybkości samochodu

Po wojnie Gatsonides zbudował  osiem modeli samochodów wyścigowych, ale z każdego jeden egzemplarz, co doprowadziło go do bankructwa. Dopiero jego aparaty do mierzenia prędkości które konstruował od 1958 r. przyniosły mu sukces, także finansowy.

Wynalazca fotoradaru GATSO
Powyżej fotoradar na holenderskiej drodze w roku 2000 i obok Gatsonides z jego wynalazkiem. Poniżej radar GATSO w Genewie 2024 rok.

Rajdowiec irytował się niedokładnością pomiarów czasu w wyścigach samochodowych. W tych latach (lata 1950) sędzia stał ze stoperem i włączał go i wyłączał ręcznie. Tolerancja była spora co zapewne wzbudzało emocje sportowców i konfliktów kto był szybszy.

Gatsonides opracował pierwszy automatyczny pomiar czasu. Była to - do dzisiaj używany - wężyk gumowy na jezdni połączony z mechanicznym stoperem lub licznikiem. Na tej zasadzie działają współczesne liczniki natężenia ruchu drogowego (jak na zdjęciu). Z czasem Gatsonides wymyślał wiele innych aparatów do mierzenia czasu i szybkości różnych obiektów.

licznik przejazdów na ulicy
Licznik przejazdów na ulicy.

Gatso

W ten sposób doszliśmy do lat siedemdziesiątych XX wieku kiedy to firma rajdowcy; Gatsometer BV rozpoczęła produkcję fotoradarów

Dzisiaj firma prowadzona przez wnuka Timo Gatsonidesa jest światowym liderem w projektowaniu i produkcji różnych systemów foto-radarowych, w Holandii popularnie zwanych flitspaal. Od roku 2015 firma stała się częścią międzynarodowej korporacji Sensys Gatso Group gdzie Timo Gatsonides jest dyrektorem technicznym.

Fotoradary tej firmy znamy wszyscy, a każdy Anglik i Australijczyk nazywa się po prostu „Gatso” lub Gatso speed camera. Firma Gatsometer BV produkuje także aparaturę do "pomiaru opłat za kilometr" (rekeningrijden), kontroli trasy (trajectcontrole), kamery do automatycznego odczytywania numerów rejestracyjnych i oczywiście znienawidzone fotoradary. Aparaturę tą Sensys Gatso Group sprzedaje na całym świecie.

Rajd Monte Carlo
Rajdy Monte Carlo organizowane są od 1911 do dziś.

I tak od maniaka szybkości doszliśmy do ogranicznika szybkości.

[Aktualizacja z 2010 r.]