Czajka - czyli wiosenne emocje Holendrów
Co ma czajka wspólnego z Holandią? Dużo. Po holendersku ten ptaszek z czubkiem nazywa się kievit i żyje na polach i łąkach czego w Niderlandach nie brakuje. Jak dla nas pierwsza jaskółka zwiastuje wiosnę tak dla Holendrów pierwsze jajko czajki jest symbolem wiosny. Stara wiejska tradycja.
Pierwsza jaskółka
Od niepamiętnych czasów tradycją mieszkańców północnej Holandii; prowincji Fryzja (Frisland) jest zbieranie jajek czajki (kievitseieren rapen). Jajka te są chłopskim przysmakiem, wiosenną nowalijką. Kto w marcu znajdzie pierwsze jajko czajki - ten jest jednodniowym bohaterem narodowym. Jego nazwisko stanie w gazetach, przynajmniej regionalnych.
Pierwsze jajko czajki (kievitsei) znajdywane jest w pierwszej połowie marca na fryzyjskich łąkach i to ważne wydarzenie meldowane jest przez wszystkie holenderskie gazety i inne media. Niegdyś do tradycji należało aby znalazca te pierwsze jajka wręczał królowej, z czasem już tylko namiestnikowi królowej w prowincji Fryzji. Ale...
Zbieranie jajek czajki jest w Unii Europejskiej w zasadzie zabronione. Prawo unijne w zderzeniu z regionalną tradycją uległo i Fryzyjczycy mogą w drodze wyjątku nadal zbierać jajka w marcu. Przyszłość utrzymania ten tradycji jest zagrożona świadomością anachronizmu tego obyczaju w dzisiejszych czasach, nie mówiąc już o protestach organizacji ochrony fauny. Nowy przepis z 2010 roku każe aby znalazca gniazda czajki najpierw wysłał wiadomość& do odpowiedniej instancji która podlicza ilość zebranych jajek aby nie przekroczyć ustalonego limitu i wówczas telefonicznie odpowiada dając lub nie zezwolenie na zabranie jajek.
Zakaz
Jajka czajki - ten narodowy symbol Fryzyjczyków - odwieczna tradycja - nie wytrzymała zmieniających się czasów. Od 2015 roku wiosenne zbieranie jajek zostało oficjalnie i całkowicie zabronione. Czajka i rycyk są ptakami chronionymi. Poszukiwacze jajek zadowalają się dzisiaj meldunkiem w mediach i zdjęciem jajek.
Lijp czyli świrnięty
Charakterystycznym zachowaniem czajki jest udawanie "głupiego" gdy potencjalny wróg zbliży się do gniazda na łące. Czajka udaje ranną i oddala się w podskokach z rozciągniętym skrzydłem. Także w czasie wiosennych godów czajki wyprawiają różne głupoty w powietrzu (po fryzyjsku: oer de wjuk gean) i chyba dla tego nagroda za znalezienie pierwszego jajka jest srebrna czajka, po fryzyjsku Sulveren Lijp - a lijp oznacza w niderlandzkim "świrnięty". Holenderska nazwa ptaka pochodzi od dźwięku jaki wydaje: ki wit! ki wit!
Fryzyjskie idy marcowe
Oficjalnie do roku 2015 tylko 27 tys. zarejestrowanych Fryzyjczyków mogło w marcu zbierać jajka z limitem 5.693 sztuk rocznie. Po fryzyjski zbieracz czajczych jajek nazywa się aaisiker. Szukanie gniazd polega na patrzeniu w... niebo. Uważny obserwator wyśledzi czajkę fruwającą nad łąką i trafi do jej gniazda.
"Polowanie" na jajka jest prestiżowym współzawodnictwem Fryzyjczyków. Szczęśliwy znalazca pierwszego jajka otrzymywał od królewskiego gubernatora prowincji (commissaris van de Koning) nagrodę w postaci statuetki srebrnej czajki (zilveren lijp), dyplom, drobną nagrodę pieniężną i wieczną sławę w fryzyjskich annałach.
Oprócz laurów gubernatorskich w Leeuwaarden, znalazca powinien być godnie celebrowany we własnej gminie i nagrodzony także przez burmistrza.
Daty znaleziska
W roku 1998 pierwsze jajko znaleziono 2 marca, w 2008 pierwsze jajko znalazł 3 marca o godzinie 11.45 pan Reijer Manten z Eemnes na polderze Maatpolder koło Utrechtu. W roku 2019 znalezienie pierwszego jajka czajki zameldowano 28 lutego - nigdy jeszcze tak wcześnie. W 2021 5 lutego. Zazwyczaj jajka znajdowano około połowy marca. Statystycznie w ostatnich latach, jajka czajek znajdywane są o 12 dni wcześniej niż 100 lat temu co świadczyłoby, że czajki znoszą jajka... coraz wcześniej. Holendrska wikipedia skrupulatnie notuje daty i miejsca znaleziska jajek.
Szukanie jajek wielkanocnych
Zajączek wielkanocny, jajka wielkanocne i szukanie jajek wielkanocnych także mocno związane są z czajką w holenderskiej tradycji. O tym więcej w: "Skąd się wziął zajączek wielkanocny?"
[Aktualizacja z 2010 r.]
Przeczytaj także: