Droga św. Jakuba do Santiago de Compostela - I

Legenda i historia

Rok 42: apostołowi Jezusa; Jakubowi (zwanemu Większym, gdyż Jezus miał dwóch apostołów Jakubów) ścięto w Palestynie głowę. Jego uczniowie złożyli zwłoki w kamiennym sarkofagu i wyruszyli za morze. Legenda mówi, że dotarli do wybrzeży hiszpańskiej Galicji i pochowali ciało gdzieś w tym regionie.

813: osiemset lat później duchowny Pelayo doznaje olśnienia na górze Libredon w hiszpańskiej Galicji. Mnich zobaczył "światło" i odkrył ponoć grób Jakuba. Król Asturii nakazał budowę bazyliki w tym miejscu. Dzisiaj stoi tam miasto Santiago de Compostela (Santiago = Sant Iago).

840: pierwsi pielgrzymi z Asturii odwiedzają grób św. Jakuba a kilka lat później widzą tam cud który na dobre nadaje temu miejscu święty status niemal równy wówczas Rzymowi i Jerozolimie.

• W tym czasie, w IX wieku, półwysep Iberyjski znajduje się już w rękach Maurów (Maurami zwano wówczas islamskich mieszkańców Hiszpanii pochodzących z dzisiejszego Maroka). Maurowie dysponowali dobrą organizacją, gorliwą wiarą, posiadają wysoką wiedzę, kulturę i są także wyśmienicie uzbrojeni w przeciwieństwie do chrześcijańskiej Europy tego okresu. Podzielone hiszpańskie księstewka były bez szans wobec dobrze zorganizowanych Maurów. Przeczytaj więcej na temat Imperium Maurów >>>

Wyprawa krzyżowa

844: legenda mówi, że w Clavijo (między Pamploną i Burgos) odbyło się pierwsze starcie katolickiej Reconquisty z islamskimi Maurami, w celu odbicia świętego grobu Jakuba z rąk innowierców. W walce objawił się św. Jakub na białym koniu i swym mieczem ciął muzułmanów. Chrześcijanie oczywiście wygrali i sława tego wydarzenia rozniosła się po całej chrześcijańskiej Europie. Rycerstwo Europy poczuwało się w obowiązku do odbicia grobu Jakuba z rąk pogan. Rozpoczeła się Reconquista, czyli pierwsze wyprawy krzyżowe chrześcijan przeciw poganom.

• W późniejszych wiekach Rekonquista, czyli jakby mówiąc dzisiejszym językiem "wojna z terroryzmem" rozszerza się na Bliski Wchód a po tym nawet na Polskę i Litwę, gdzie "dzikie" pogańskie plemiona Prusów i Jaćwingów krzyżowcy nakłaniali prośbą lub groźbą do przyjęcia Ciała Chrystusa. W tych czasach krucjatami zajmowały się trzy zakony rycerskie: Joannitów, Templariuszy i Zakon Niemiecki znanych nam pod nazwą Krzyżaków.

899: król Asturii rozbudowuje bazylikę Sant Iago - bo tak zwie się po hiszpańsku św. Jakub.

997: Kalif maoryskiego państwa Al-Andalus (Andaluzja) ze stolicą w Kordobie rujnuje i niszczy bazylikę. W tym czasie arabskie państwo obejmowało niemal cały półwysep Iberyjski od Andaluzji po Pireneje z wyjątkiem północno-zachodnich regionów wybrzeża biskajskiego.

1075: katoliccy władcy Asturii odbudowują bazylikę.

1122: papież Kalikst II ogłasza każdy rok w którym 25 lipca wypada w niedzielę jako rok św. Jakuba (2010, 2021, 2027, 2032).

1179: papież ogłasza odpuszczenie grzechów każdemu kto odbył pielgrzymkę do grobu Jakuba w Santiago.

• W tych wiekach pielgrzymowanie do grobu św. Jakuba nabiera w Europie wielkiej wagi i popularności. Droga do Santiago staje na równi z pielgrzymką do Jerozolimy lub Rzymu. Zresztą słowo pielgrzymka w swym źródle "peregrino" oznaczała idących do Sant Iago, podobnie jak udający się do Jerozolimy nazywał się palmero a do Rzymu romero. Często też średniowieczne sądy nakładały na skazanych przymusową pielgrzymkę do Santiago dla odpuszczenia im grzechów.

Rekonkwista - ponowne zdobycie

Niemal 600 lat trwała Rekonquista czyli katolickie odbijanie Iberii z rąk muzułmanów. Ostatnia upadła Granada, kalif opuścił Alhambrę w roku 1492. Skończyło się arabskie panowanie w Hiszpanii.

XV wiek: epidemie dżumy w całej Europie zbierają wiele ofiar. Rozwój renesansowych ideii owocuje krytyczniejszym spojrzeniem na instytucję kościoła katolickiego przez co pielgrzymki do Santiago także straciły na popularności.

1588: arcybiskup Clemente z obawy przed najazdem Anglików ukrywa szczątki św. Jakuba. Dopiero 300 lat później zostają one na nowo odkryte.

XVIII wiek: lekko odżywa idea pielgrzymek do Santiago, choć nie bardzo i tak np. w Świętym Roku (dzień urodzin św. Jakuba) 25 lipca 1867 roku do katedry dotarło tylko 40 pielgrzymów.

1878: w czasie prac restauracyjnych przy ołtarzu odkryto grób z trzema nieboszczykami. Papież osądza, że są to zwłoki św. Jakuba i dwóch jego uczniów.

1965: proboszcz kościoła ze wsi O Cebreiro, leżącej na drodze pielgrzymów, rozpoczyna popularyzację zapomnianej kompletnie Camino de Santiago (lub jak Hiszpanie mówią El Camino) - Drogi do Santiago.

Współczesne Camino de Santiago

1982: powstaje oznakowanie trasy pieszych wędrówek el Camino i Jan Paweł II jest pierwszym papieżem który odwiedza Santiago de Compostela. W roku 1985 Camino przemierza 690 pielgrzymów.

1992: rozwija się światowa turystyka i droga do Santiago zdobywa coraz więcej na popularności, szczególnie w Europie. Władze adoptują stare wiejskie szkoły na schroniska dla pielgrzymów. W tym roku do Santiago dociera prawie 10 tys. pielgrzymów.

1993: w tym Roku Świętego Jakuba, 25 lipca do Santiago de Compostela przybywa 100 tys. pielgrzymów z całego świata. W całym roku katedrę odwiedziło milion pielgrzymów. W ostatnim Roku Świętego Jakuba zeszłego milenium (1999) padł rekord 155 tys. pielgrzymów przybyłych do grobu Jakuba pieszo, konno lub na rowerze.

2003: wytyczono nowe piesze ścieżki aby pielgrzymi nie musieli iść wzdłuż szosy. Trasa od Pirenejów liczyła 134 oficjalne schroniska pielgrzymów.

2004: w kolejnym Roku Świętego Jakuba Santiago przyjmuje 180 tys. pielgrzymów.

2007: rząd galicyjski rozpoczął prace renowacji starych schronisk i budowę nowych tzw. Albergue Municipal. Schroniska przestały być za darmo. 

2010: Liczba pielgrzymów osiągnęła 273 tys. a w roku 2013 - 216 tys.

Camino uzależnia

2013: to było dla mnie pierwsze pamiętne spotkanie z el Camino. Na urlopie w Hiszpanii zepsuł mi się bardzo fatalnie samochód. Pod miasteczkiem Astorga. Tam zobaczyłem licznych wędrowców a recepcjonista w hotelu powiedział mi, że ta awaria samochodu to znak, że dalej muszę iść pieszo. Jeszcze wtedy nie wziąłem na serio tych słow. Jednak rok później byłem już z plecakiem w Astordze na moim pierwszym Camino. Camino uzależnia. To nie było moje ostatnie Camino.

2015: już 262 tys. pielgrzymów uzyskało w Biurze Pielgrzyma w Santiago "compostelki" (certyfikaty potwierdzające odbycie pielgrzymki) w tym rekordowa liczba 3772 Polaków.

2017: rekordowa liczba 5072 Polaków dotarło do Santiago i otrzymało certyfikat "Compostela". Stanowili 1,7% wszystkich pielgrzymów. W latach 2004-2020 dokładnie 39.251 Polaków otrzymało "compostelki".

Dzisiaj po el Camino o każdej porze roku i każdego dnia idą pielgrzymi z całego świata. Połowa z nich to sami Hiszpanie, reszta to Niemcy, Francuzi, Włosi i Amerykanie choć ja bywałem na tej trasie kilka razy i spotykałem także dużo nacji z Południowej Ameryki, Japończyków, Koreańczyków, Australijczyków, czyli... idzie cały świat. Choć niekoniecznie z powodów religijnych. To jest droga historii Europy i historii świata zachodniego - dlatego na niej jest tak dużo Amerykanów, Australijczyków i innych nacji mających rodowód w Europie.

Lata pandemii 2020 - 2021: Ilość pielgrzymek drastycznie spadła, w pewnych okresach schroniska są zamknięte i co będzie dalej - trudno przewidzieć.

• CZEŚĆ DRUGA: El Camino dzisiaj >>>  (części 1 - 2 - 3 - 4  >>> )