Gospodarka wodna Niderlandów

Wały zawsze grożą przerwaniem

W 1995 roku, po wyjątkowo obfitych opadach deszczy w Niemczech i Francji wysoki poziom wód w Mozie i Renie zmusił ćwierć miliona mieszkańców prowincji Gelderland do ewakuacji. Wały cudem utrzymały napór wysokiej wody.

W listopadzie 2007 roku, w czasie wyjątkowo silnego sztormu, po raz pierwszy profilaktycznie zamknięto gigantyczne zapory systemu Delty.

To, że Holandia leży w dużej części poniżej poziomu morza nie oznacza, że jedynym zagrożeniem powodzi jest morze. Równie niebezpieczne, a może nawet bardziej, są wielkie rzeki (Ren, Moza, Skalda) które w Holandii muszą znaleźć swoje ujście. Przy wysokim stanie wód (sztorm, przypływ) Morza Północnego, wysoka woda morza tamuje ujście rzek które spiętrzają się w głębi kraju.

Waterschap czyli zarządzanie wodą

Dobre zarządzanie wodą jest fundamentem istnienia kraju. Obywatele kraju płacą specjalny "podatek wodny" (waterschapsbelasting) który wynosi dla przeciętnych gospodarstw domowych ok. 250 do 400 euro rocznie. W budżecie państwa na rok 2022 przewidziano 10,3 mld euro dla ministerstwa zarządzania wodą to było nieco więcej niż polskie finansowanie Programu „Rodzina 500+” (41 mld zł). Budżet samej Rady Wodnej wynosi w 2023 r. 3,5 mld euro.

Waterschap (zwany także hoogheemraadschap lub Rada Wodna) jest holenderską instytucją państwową odpowiedzialną za gospodarkę wodną który dalej będę nazywał Zarządem Gospodarki Wodnej (ZGW). Oprócz tego urzędu istnieje także ministerstwo komunikacji i stanu wody z powstałym już w roku 1798 urzędem stanu wody (Rijkswaterstaat) który zarządza drogami wodnymi i lądowymi.

• Waterschappen to niezwykle ważna i typowo holenderska instytucja gospodarki wodnej pochłaniająca dużą część budżetu Niderlandów (3,5mld € w 2023). Główne zadania Waterschappen to: zarządzanie kanałami, drogami wodnymi, portami i poziomem wody, oczyszczaniem ścieków i wód powierzchniowych, konserwacja i umacnianie wałów oraz zapór przeciwpowodziowych.

Głównym zadaniem holenderskich Waterschap'ów (ZGW) jest dbanie o... i tu znowu słowo nie mające dobrego odpowiednika w innych językach: waterkering - czyli słowo zawierające w sobie wszystkie funkcje gospodarki wodnej jak np. grobla, nasyp, przegroda, spiętrzenie, tama, upust, wał, zapora, zastawa, śluza, przepompownia (gemaal).

Innymi zadaniami ZGW jest zarządzanie poziomem wód i jakością wody, a także wody pitnej oraz zarządzanie drogami wodnymi.

Rola Waterschappen (pl: agencja wodna?) sięga wielu wieków wstecz. Ich zadaniem jest dosłownie zarządzanie wodą na danym terytorium. Zadanie obejmujące utrzymanie zabezpieczeń przeciwpowodziowych (takich jak wały i śluzy), zapewniające stały poziom wód i właściwe oczyszczanie ścieków - czyli ważne zadania w Niderlandach. 

Wybory do Zarządu Wodą oraz Stanów Prowincjonalnych

Co cztery lata odbywają się krajowe wybory zarządu (algemeen bestuur) ZGW i jednocześnie wybory "Stanów Prowincjonalnych" (Provinciale Staten). W wyborach mogą uczestniczyć także rezydenci Niderlandów czyli nie tylko obywatele kraju.

W tych wyborach wybieramy więc generalny Zarząd Waterschappen który jest porównywalny z radą miejską. Generalny Zarząd określa politykę Waterschappen i kontroluje organ wykonawczy.

Zarząd ZGW składa się z: przewodniczącego który zwie się dijkgraaf (co dosłownie tłumaczę jako "hrabia zaporowy") i heemraad (lub hoogheemraad) czyli członków zarządu ZGW.

20 marca 2019 roku odbyły się ostatnie wybory zarządu ZGW (waterschapsverkiezingen) oraz jednocześnie wybory do parlamentów prowincji Niderlandów (provinciale statenverkiezing).

Provinciale Staten (Stany Prowincjonalne) to parlamenty 12 niderlandzkich prowincji.  Stany Prowincjonalne wyłaniają pierwszą izbę parlamentu (senat). Frekwencja wyborcza jest z reguły słaba, wynosi ok. 50% (2011, 2015). W wyborach zdecydowanie dominuje sześć partii: VVD, PvD, PVV, SP, D66 i PvdA. Biorąc udział w tych wyborach masz oficjalnie możność współdecydowania na jakie cele przeznaczone będą twoje podatki [zobacz kompas wyborczy].

Ile wody jest w Holandii?

Nie licząc wody morskiej, powierzchnia Holandii składa się w 18,4 procentach z wody.

Powierzchnia wód w Holandii (w km²)

• Woda morska: 62.000
• Woda mieszana: 800
• Duże rzeki: 330
• Małe rzeki 6200
• Kanały nie żeglugowe: 330
• Kanały żeglugowe: 440
• Jeziora: 2500
• Bagna: 2,4

Holandia jest powierzchnią porównywalna do województwa mazowieckiego. Porównaj oba regiony >>>